Terug naar het beginIn april 2002 ga ik met 2 collega's van de Erasmus Universiteit terug naar Noord Bangladesh om de mensen van de Danish Bangladesh Leprosy Mission te trainen in de uitvoering van het project.
Om 10 over half 10 laad ik al mijn spullen (koffer, grote weekendtas, doos en handbagage) in een taxi en vertrek naar Schiphol. Om kwart over 10 zijn mijn collega's plus families er ook en kunnen we alles inchecken. De 18 kilo consumables kunnen door ons zuinige pakbeleid voor eigen spullen precies mee: we komen uit op 67 kilo met zijn drieën. In het restaurant boven gaan we met z'n allen wat drinken.
Om kwart over 11 zijn we bij de gate. Het vliegtuig zit stampvol. We vertrekken keurig op tijd en staan, ondanks 4 parkeerrondjes boven Londen, om kwart over 12 lokale tijd op Heathrow. Nog 3 uur te gaan...
Frietjes bij de McDonald's, een boek bij WH Smith en een uurtje rondhangen later mogen we een heel eind (echt een heel eind) lopen om bij de uiterste punt van Terminal 4 in onze Boeing 777 naar Dhaka te stappen. Het vliegtuig blijkt zo goed als leeg, dus heb ik uiteindelijk 3 stoelen in een rij om op te liggen.
Terug naar het begin
Van Roemenië tot Irak en van Teheran tot het begin van India slaap en suf ik wat. Boven India zitten zo af en toe lekkere turbulenties en in Dhaka is het heiig, maar we landen ongeschonden en keurig op tijd. Na de douane, geld wisselen en koffers van de band plukken staan we een half uurtje in de plakkerige hitte van Dhaka Airport te wachten voordat Mr Jiban van TLM met een busje arriveert.
We hadden ons helemaal verheugd op wat slapen in het guesthouse, maar onze vlucht blijkt al om 11 uur te vertrekken, dus na wat uitwisseling van goederen, het bewonderen van de dozen met rifampicine en placebo en een douche gaan we alweer naar de luchthaven.
De BIMAN vlucht vertrekt keurig op tijd. Dit zijn toch boeiende vluchten: de motoren hijgen en kreunen, de condens lekt ongenadig neer op de raamplaatsen, de piloot vliegt alsof hij de luchthaven niet precies weet te traceren, maar na 30 minuten naar Rahshahi, gevolgd door 15 minuten naar Saidpur staan we weer redelijk ongeschonden op de grond.
Er staat al keurig iemand op ons te wachten en het busje is zo nodig nog mooier dan de vorige keer. Het landschap is veel groener dan afgelopen november en deze keer wordt de weg niet alleen als droogvloer voor de rijst gebruikt, maar vooral als dorsvloer voor graan: overal liggen enorme velden geoogste aren te wachten tot de autobanden het graan eruit rijden. Overigens kan ik me gezien de temperatuur wel voorstellen dat de mensen hier weinig behoefte hebben aan dorsen met een vlegel.
Net voor Nilphamari sukkel ik in slaap en zo bereiken we, geheel onopgemerkt na precies 24 uur reizen, het guesthouse. Ik pak mijn spullen een beetje uit tot David eraan komt en we gaan eten. Na een kleine eerste bijeenkomst hebben we 2 uurtjes om enigszins bij te komen. Ik weet dat het niet handig is, maar zodra ik mijn kussen zie val ik in slaap.
Om half 5 hebben we een afspraak met de medisch directeur en de project manager van DBLM. We zijn een beetje bang voor een eindeloze meeting, maar blijkbaar heeft iedereen mider te bewijzen dan vorige keer, dus na een uurtje staan we weer buiten. Ze hebben voor alle mensen die de training gaan volgen prachtige COLEP tassen laten maken. Wat zijn het toch heerlijke partners om mee amen te werken! Eindelijk eens mensen met eigen initiatief.
We sturen allemaal nog even een mailtje naar huis dat alles in orde is. Terwijl de anderen bezig zijn zit ik heerlijk buiten op een bankje te kijken hoe het begint te schemeren en hoe het leven hier vreedzaam voortkabbelt. Je kunt duidelijk merken dat we hier niet in een grote stad zitten: er staan wat jongetjes te cricketen, 3 vrouwen lopen in prachtige gekleurde sari's over een dijkje naar huis en verder gebeurt er niet zo veel. Het is bewolkt, maar de temperatuur begint nu houdbaar te worden. R. merkt op 'dat er wel eens regen zou kunnen komen' en die voorspelling komt meer dan uit, want na het avondeten breekt er toch een onweer uit! We spreken nog wat puntjes door, waarbij we om de beurt volledig inzakken van vermoeidheid, en dan zoekt tegen negenen eenieder zijn eigen kamer op. Ik rek het nog tot half 10, maar val dan volledig uitgeput in slaap, terwijl de wolken er de laatste druppels uitpersen.
Terug naar het begin
Om 6 uur ben ik heel erg wakker. Ik werk eerst mijn dagboek bij en ga dan rustig op de veranda zitten lezen. Je kunt merken dat het gisteravond geonweerd heeft: het weer is flink opgeklaard en de temperatuur is een stuk aangenamer, ook al is het wel erg vochtig. Om 8 uur gaan we ontbijten met zoet brood en een kapotte broodrooster, maar die laatste wordt meteen vervangen door een spiksplinternieuwe.
Om 9 uur gaan we naar de vergaderzaal voor de ochtendsessie over serologie met de senior stafleden van DBLM. Er volgen langdurige en verhitte discussies over de logistiek van het project, waardoor we het riant niet halen in een ochtend. Maar dit soort discussies is wel ontzettend belangrijk, dus we nemen er rustig de tijd voor. De koffiepauze bestaat uit thee met melk en veel suiker plus 2 koekjes. De koekjes eet ik dankbaar op, de thee gaat integraal bij de jackfruitboom tegen de stam. Net voor de pauze oefenen we het aflezen van de test, wat tot veel hilariteit leidt en (vooral belangrijk) veel overeenstemming.
Het middageten gebruiken we in de kantine van het trainingscentrum: rijst, dal, hele hete spinazieprut en anorexiakip. Als blanken krijgen wij als enigen frisdrank bij het eten, maar ik laat het me maar lekker gebeuren, want de hele dag echt alleen maar water word je ook zo flauw van.
's Middags oefenen ze dan met z'n allen de ML Flow test, terwijl H. en ik assisteren. Het gaat prima, iedereen heeft er veel lol in en de resultaten lijken ook nog ergens op. Als we net klaar zijn wordt er een jongetje binnengeleid met iets wat lijkt op zenuwlepra en kunnen we de test meteen uitproberen. Dat is toch erg leuk en dankbaar zo.
Uiteindelijk
zijn we om een uur of 4 weer terug in het guesthouse. Ik ga op
bed wat liggen lezen en suffen, want het is verschrikkelijk warm
als je uit de Europese lente hier gedropt wordt. Om 5 uur loop ik
net met mijn camera naar buiten als H. met verrekijker komt
vragen wie er zin heeft in een ommetje. Met z'n tweeën lopen we
eerst het ziekenhuisterrein over, waarbij we een mongoose langs
zien schieten en wat groene spechten en een hop spotten. Er staan
echter overal grote hekken om het terrein, dus lopen we terug
naar de poort en dan aan de buitenkant een rondje om het complex.
Alles is heerlijk groen op het moment en in ieder hoekje en
gaatje groeit en bloeit van alles: rijst, mais, tabak, aubergines,
pompoenen, jackfruits, kippen, geiten (waaronder 2
allerschattigste, piepkleintjes), runderen en veel, heel veel
kinderen. Al snel hebben we er van de laatste categorie een stuk
of 25 achter ons aan. Ze vinden het prachtig, maar houden keurig
afstand en zijn heel beleefd. Je kan merken dat er hier geen
toerisme is: we zijn geen wandelende zakken geld, maar gewoon een
langstrekkende bezienswaardigheid. We worden nog uitgenodigd om
een potje mee te cricketen, maar dat slaan we in deze hitte maar
af.
Om kwart over 6 zijn we weer terug, hoog tijd voor een douche. Dan eten, kletsen en om een uur of 8 een bezoekje van een radiologe, die zich hier in haar rol als full-time echtgenote van de plastisch chirurg kapot zit te vervelen en graag iets voor ons project wil doen. Daarna overleggen we nog het één en ander alvorens ons terug te trekken op onze kamers. En dan gebeurt er wat er altijd gebeurt: de tweede nacht kan ik niet slapen. Warm, zweten, hard bed, te kort bed, blaffende honden, alles waar je de eerste nacht geen last van heb. Uiteindelijk val ik om half 1 in slaap.
Terug naar het begin
Om half 8 word ik wreed gewekt door de wekker. Ik wil blijven slapen, maar dat kan niet. Dan maar lang onder een warme, harde douche gevolgd door een stil ontbijt, want we zijn allemaal wat wrakkig. Het ontbijt bestaat uit centimeterdikke rodige pannenkoeken, die heel erg goed te eten zijn, zeker in combinatie met banaan.
Om kwart voor 9 gaan we naar het ziekenhuis om de spullen voor de training klaar te zetten. We moeten echter eerst nog door de officiële opening heen. We worden in de keurig opgeruimde polikliniek achter een officiële tafel gepoot, er wordt gezongen door de op hun paasbest geklede meisjes van het leprarehabilitatiecentrum onder begeleiding van een orgeltje en trommels, we worden bedekt met bloemblaadjes, krijgen bloemen, er zijn 3 kleine toespraakjes en net als je dan denkt dat je alles gehad hebt moet er nog een lint doorgeknipt worden. Dus als een soort van substituut-Claus knip ik, rechtshandig!, het lintje door en kan de training beginnen.
De zalen van het trainingscentrum waren bezet, dus ik wordt met 17 mensen in de boardroom gestopt en H. mag met 16 personen een voor de gelegenheid omgebouwd rommelhok bevolken. De training gaat prima, mede door de uitstekende (vertaal)hulp van 1 van de artsen. Het niveau is duidelijk anders dan gisteren, maar men denkt ook hier over alles mee, discussieert uitgebreid en stelt net zo lang vragen tot alles wel duidelijk is. De regering van Bangladesh wil per 2005 van de leprabestrijding af en de mensen beseffen heel goed dat ons project, omdat het een langlopend project is, bij kan dragen aan hun bestaanszekerheid.
Tussen de middag lunchen we weer in het trainingscentrum en we verbazen ons erover hoe snel ze hier eten: ik heb nauwelijks de helft op als de eersten hun handen al weer staan te wassen. De pauze duurt een uur, dus ik heb nog heerlijk een half uurtje om helemaal rustig en op mijzelf mijn dagboek bij te werken.
Even bijkomen en nieuwe energie opdoen voor de middagsessie, want zo'n hele dag is bar vermoeiend. Bovendien moet het Engels duidelijk, eenvoudig en lang-zaam en worden de vragen soms gesteld in onnavolgbaar Engels. Uiteindelijk zijn we om half 5 klaar, de hoogste tijd om naar het guesthouse te gaan. Ik fruts even alle trainingscertificaten in elkaar op de computer en ga dan heerlijk liggen lezen, gevolgd door een lange warme douche. Dan ga ik tot het avondeten op de veranda zitten terwijl rechts een flink aantal kinderen flink luidruchtig op het speelterreintje aan het rommelen zijn en het verder langzaam donker en aangenaam van temperatuur wordt.
We hebben friet bij het eten! Dus die worden heel eerlijk verdeeld. Na het eten houden we het vooral erg rustig: we spelen een spelletje Kolonisten van Catan, H. zit rustig te lezen en buiten is het donker en tsjirpen de krekels. Om 10 uur ga ik naar mijn kamer, maar ik kan weer de slaap niet vatten. Uiteindelijk val ik om over enen pas in slaap.
Terug naar het begin
Het
dorp is een Hindoedorp, keurig georganiseerd ook al is het niet
al te rijk. De huizen zijn van bamboe met rieten of golfplaten
daken, een paar huizen met 1 kookplaats per erf en dan kleine
gangetjes naar het volgende erf. Er hangt tabak en wasgoed te
drogen, soms een paar stokken met mest om later te stoken. Overal
staan magere koeien te eten van de strobergen, die rond palen en
bomen zijn opgeworpen. De velden zijn ontzettend groen, de
waterplaatsen bijna leeg zo aan het eind van het droge seizoen,
maar er zijn waterpompen, dus dat lijkt geen probleem.
Terug naar het begin
Een vroegertje vandaag: half 7 op, want om half 8 vertrekken we naar Rangpur. We hebben het busje met de chauffeur die ons ook gisteren reed, en de brave man is volgens mij gek! Hij scheurt met onbehoorlijke en vooral onverantwoordelijke snelheden door dorpen en probeert in te halen waar het eigenlijk niet kan. Dr Habibs vrouw met 2 kinderen en nog iemand van het Rangpur ziekenhuis rijden mee en tegen negenen zijn we in Rangpur, terwijl het dochtertje van Dr Habib een plastic zak volkotst van ellende.
In Rangpur beginnen we weer met een welkomstceremonie met mooie bloemetjes en wat halfslachtig gezang. Daarna zetten we de overheadprojector en het diascherm op en kan de training beginnen. Ik doe elke keer 1 sheet en David licht die dan in het Bangla toe. De arme man heeft een kou opgelopen en gedurende de dag begeeft zijn stem het steeds verder. Tijdens de toelichtingen zit ik wat opzij. Als ik mijn voet op een dwarsbalkje van een tafeltje wil zetten komt er in 1 keer een hele lading stuifhout uit: termieten. Ze hebben zich ook al integraal door de deurposten heengevreten. De training gaat verder goed, maar de respons is wat minder dan eergisteren, vooral in de ochtend. De koffiepauze duurt onverwacht lang omdat het stopcontact begint te roken en dat moet eerst verholpen worden, want ik wil geen brand.
Tussen de middag eten we in de kamer van de manager, terwijl de meeste mensen naar de moskee gaan omdat het vrijdag is. Het eten is heet en niet bijster smakelijk, maar ik besef dat we verwend zijn door de kookkunst in ons guesthouse.
Om 2 uur is iedereen terug uit de moskee en kunnen we verder. Bij het invullen van de formulieren neem ik mijn eigen familie als uitgangspunt, tot hilariteit van de deelnemers, maar de informatie blijft zo wel hangen. Ik laat mijn familie allerlei ongewenste dingen gebeuren om alles uit te leggen. Het begint ook weer te onweren en te regenen en door de harde druppels op het golfplaten dak moet ik schreeuwen om mij verstaanbaar te maken. Om half 5 zijn we klaar en typen we de trainingscertificaten even in elkaar. Dat gaat goed (in totaal 80 mensen getraind deze reis), maar het printen duurt eindeloos dankzij een langzame matrixprinter die maar 1 velletje per opdracht en 1 opdracht per keer aankan. Om half 6 is alles getekend en rijden we naar het guesthouse in Rangpur.
Het is leuk om terug te zijn. Ik ga op mijn kamer heerlijk een uurtje mijn dagboek bij liggen werken tot het tijd is om te gaan eten. Rijst, visballen, kip, pompoen, komkommer en dal met een puddinkje toe. En daarna om het geheel compleet te maken neem ik een lekkere koude cola. We zitten nog een hele tijd te kletsen tot we om bij negenen onze kamers opzoeken.
Ik wil lekker gaan douchen, maar ik de badkamer ligt een kakkerlak op zijn rug dood te gaan. Dan sta ik toch niet helemaal gerust onder de douche moet ik zeggen, want stel je voor dat hij zich om weet te draaien... Na 1 aldus niet geheel ontspannende douche lig ik om kwart over 9 heerlijk op bed te typen op mijn agenda (dagboek bijhouden) en nog wat lezen. Al snel moet ik mijn boek wegleggen en val ik als een blok in slaap.
Terug naar het begin
Om 4 uur ben ik even wakker, maar ik val al snel weer in slaap tot 7 uur. Ik doe de boiler aan en ga dan nog even liggen suffen. Om half 8 neem ik een douche (de kakkerlak ligt nog steeds te spartelen), pak mijn spullen in en ga dan beneden ontbijten. Een glas meloensap, een bak yoghurt met banaan en 2 chapati's met prut later is het wel genoeg geweest en ga ik mijn spullen halen en daarna de rekening betalen.
Bij het
ziekenhuis aangekomen houdt David een korte inleiding en dan gaan
we te voet op weg naar ons eerste oefendorp. Het is vandaag
helder en warm, maar gelukkig liggen de huizen in de schaduw van
bamboebosjes. We werken vandaag in 2 moslimdorpen en de sfeer is
duidelijk anders: de mensen zijn stugger en de vrouwen veel
onderdaniger. Dat vind ik trouwens toch ongelofelijk om te zien:
de jonge meiden hier kijken open en zelfverzekerd, maar het lijkt
wel alsof na hun trouwen iedere vorm van identiteit verdwenen is.
De mensen zijn misschien stugger, maar nog steeds bijzonder
gastvrij. Overal waar we komen worden er stoelen aangesleept en
de thee en glazen water kunnen we maar ternauwernood afslaan.
De lunch gebruiken we in het ziekenhuis. Vandaag doen de medisch directeur en zijn vrouw ook mee en we kletsen ons gevieren door de middagpauze heen. Het zijn schatten van mensen. Hij is een zeer toegewijd lepra-arts, die wel terug wil naar zijn geboorteland Myanmar, maar dat gezien de politieke situatie niet echt kan; zij is "de vrouw van", maar wel Engels en wiskunde gestudeerd, dus heeft aardig wat in haar mars. En daar zit je dan als ouder echtpaar, min of meer verbannen uit je geboorteland.
Na de lunch lopen we een stief kwartiertje door de hitte naar een ander dorp dicht bij het ziekenhuis in Rangpur. Ook nu weer een moslimdorp, gelegen aan de "uiterwaarden" van een op het moment ongeveer droogstaande rivier. De opzet van de huizen en compounds is trouwens veel ruimer dan in de Hindoedorpen bij Nilphamari, maar ook hier valt op hoe keurig de armoede is: alle erven zijn keurig opgeruimd, aangestampt en geveegd, de kinderen zien er armoedig maar schoon en redelijk gezond uit en de mannen en de vrouwen werken allebei hard.
Om even over vieren zijn we allemaal terug in het ziekenhuis, na een gesprek op de hete terugweg over de relatieve genoegens van ijskoude cola versus ijskoud bier. We sluiten af met toespraakjes en de uitreiking van de certificaten. Vijf uur, tijd om naar Nilphamari te gaan met onze chauffeur annex formule 1 coureur. Meestal schrijf ik dan dat we "vrolijk toeterend" door het landschap tuften, maar er is nu meer sprake van neurotisch toeterend aar huis racen. Voordeel is wel dat we om even over zessen al in Nilphamari zijn, waar R. ons begroet met vierkante ogen van het achter de computer zitten.
We dineren copieus. Na het eten komt de assistent financiële man ons uitnodigen om morgenavond bij hem en zijn familie te komen eten. De rest van de avond zitten we te kletsen terwijl de stroom regelmatig uitvalt en weer terugkomt. Als de gewone stroom uitvalt neemt na een paar seconden de generator het over en dan is er opeens twee keer zoveel licht en blaast de fan de landkaart van Bangladesh ongeveer van de wand. Blijkbaar is de gewone stroom niet echt 220 volt. Om kwart voor 10 zoek ik mijn kamer op om mijn dagboek bij te werken, mijn boek ("How to be Good" van Nick Hornby) uit te lezen en om elf uur te gaan slapen.
Terug naar het begin
Om kwart over 6 ben ik echt helemaal wakker, dus ga ik lekker buiten op de veranda zitten lezen en kijken hoe de dag begint. Het is vandaag Bengaals (en Birmees en Thais...) nieuwjaar. In principe een feestdag, maar veel mensen hier leven op het bestaansminimum en dan kan je je geen vrije dagen veroorloven. Toch lopen er nog veel mensen opgedoft rond.
Na het ontbijt vertrekken we voor een dagje sightseeing met David. We nemen nu eens niet weer dezelfde weg naar Rangpur, maar buigen net voor Saidpur af naar Dinajpur. Niet dat het landschap spectaculair anders is, het blijft Holland in de subtropen. Net voorbij Dinajpur ligt een groot, vierkant meer waar we omheen rijden. Onderweg stoppen we nog bij het guesthouse dat geloof ik ongeveer niet gebruikt wordt, maar David weet de poort open te praten en zo kunnen we genieten van een half uurtje koelte, rust en uitzicht op een pelikaan aan een touw. We drinken onze zelf meegebrachte flesjes sap op en gaan dan weer verder. Na het volledige rondje meer rijden we weer terug naar de grote weg. Het is inmiddels bijna half 12 en erg lekker warm (33 graden).
Na enige tijd
gaan we de grote weg weer af en rijden over een geasfalteerd
dijkje naar een Hindoetempel. Het is een prachtige tempel met een
buitenkant van rode terracotta die helemaal bedekt is met
afbeeldingen uit de Ramayana en de Mahabharata en het verhaal van
de tocht van de bouwer naar Delhi om de belastinginkomsten over
te dragen aan de moghul. David pulkt deze informatie los bij de
beheerder/conservator en na het verhaal mogen we wat in het
gastenboek schrijven. De tempel is als gezegd heel erg mooi en
omdat Bangladesh nog volledig onontgonnen toeristisch gebied is
zijn we ook de enige bezoekers. Buiten de muren loopt nog een
groep schoolmeisjes in kleurige sari's, maar geen hordes
Amerikanen op sportschoenen of Japanners met gele petjes en
snorrende video's.
We rijden door naar Thakurgaon, de thuisbasis van David. Hij
woont met zijn vrouw, dochtertje van 2½ en zoontje van 6 maanden
in het doktershuis op het terrein van het lepraziekenhuisje. We
krijgen een heerlijke maaltijd aangeboden, maar de gastheer en -vrouw
eten zelf niet mee en dan voel je je als Nederlander toch wel wat
opgelaten. Na afloop zitten we in de woonkamer en krijgen zoete
ballen gemaakt van een soort hele jonge hüttenkäse.
H. wil nog wat stof kopen voor zijn vrouw, dus gaan we met het hoofd van het naaiatelier (dat hier zit om meisjes die lepra hebben gehad een beroep te leren) de stad in op zoek naar stof. H. koopt een enorme lap voor 125 taka (nog geen 3 euro), maar het 500 taka biljet zorgt voor onoverkomelijke problemen. Gelukkig had ik een briefje van 500 gewisseld bij de financiële afdeling van DBLM, dus dat probleem kunnen we oplossen.
Na foto's van de familie rijden we terug over een hele nieuwe tolbrug over een bijna droogstaande rivier, die echter zulke enorme uiterwaarden heeft dat daar in het regenseizoen waarschijnlijk iets heel groots groeit. We zijn om 5 voor 5 terug bij het guesthouse, precies op tijd voor H. om de kerkdienst bij te kunnen wonen. R. en ik houden ons met meer wereldse activiteiten onledig, wat voor mij inhoudt douchen, dagboek bijwerken en lezen. Tussen mijn deur zit een briefje van de medisch directeur met een uitnodiging om deel te nemen aan de viering van het Birmees nieuwjaar, maar dat was afgelopen middag en toen waren we er niet. Ook Birmees nieuwjaar gaat, net als Thais nieuwjaar, gepaard met veel water gooien en het was erg leuk geweest.
Om even over half 7 wandelen we in een gezapig tempo door de koele avondlucht naar de kerk om H. op te halen. We zijn vanavond uitgenodigd om te dineren bij de assistent financieel en administratief manager en zijn familie. De medisch directeur en zijn vrouw en een bezoekende oudere Engelse dominee zijn er ook en het wordt een gezellige avond. Bangladeshi's zitten er helemaal niet mee als je na het eten gewoon opstapt, dus als de dominee aanstalten maakt verontschuldigen we ons allemaal en bedanken de gastheer en -vrouw voor de (uitstekende en overvloedige) maaltijd.
Om kwart over 8 zijn we terug in het guesthouse en heb ik alle tijd om rustig mijn dagboek verder bij te werken en nog wat lezen. Uiteindelijk ga ik om 10 uur als een marmot slapen.
Terug naar het begin
Om half 7 ben ik wakker en ga rustig op de veranda
wat zitten werken. Om half 8 ontbijten we en om even over achten
sloffen we met een doos en een tas vol consumables richting het
ziekenhuis. We kijken eerst wat rond in het ziekenhuis. De
allerliefste hoofdzuster neemt ons overal mee naar toe. In één
van de wards begint een vrouw te huilen omdat haar been misschien
geamputeerd moet worden. Je staat er dan als je de taal niet
spreekt helemaal zo lullig bij. Je zou wat willen zeggen, maar je
kan het niet. De zuster is als gezegd erg lief, aait de vrouw
over haar hoofd en spreekt haar bemoedigend toe. Bij de mannen
ligt een oude blinde en hardhorende bedelaar met een zweer op
zijn pols. Hij legt zijn verminkte hand in de intacte hand van
mijn collega, een beeld dat alles zegt. In de fysiotherapieruimte
zit een rijtje jongemannen hun geopereerde klauwhanden te oefenen.
Het ziet er heel netjes uit en er is er 1 bij die zijn vingers
zelfs al helemaal kan strekken.
Terug in de boardroom gaan we aan de slag. Tot half 1 bespreken we allerlei onderwerpen en gaan dan lunchen. Na de lunch nemen we met de mensen van het lab nog het één en ander door. Buiten is het een gegil van jewelste; we horen naderhand dat er een jongetje in kritieke toestand is binnengebracht en dat de moeder te horen kreeg dat haar kind waarschijnlijk dood zou gaan. Pfoe!
Om even over half 4 gaan we ons bezig houden met de lichtere dingen des levens, zoals Sprite drinken op de veranda. Om half 6 gaan we met zijn vieren nog eens over de formulieren heen. Dan is het tijd om afscheid van David te nemen en ons naar het avondeten bij de medisch directeur en zijn vrouw te spoeden. We eten copieus en bekijken allerlei familiefoto's met als centraal thema het verlangen naar Myanmar. Eigenlijk zijn het gewoon 2 oudere mensen die als bannelingen leven, ook al weten ze wel een zinvolle invulling aan hun leven te geven. Om kwart voor 9 vertrekken we weer, terug naar onze respectievelijke kamers voor onze laatste nacht in Nilphamari. Om 10 uur van ik als een blok in slaap.
Terug naar het begin
Om 7 uur sta ik op om mijn koffer in te pakken. Het is vies, plakkerig weer, laten we maar hopen dat het niet gaat onweren. Na het inpakken ga ik nog wat lezen en daarna douchen. Om 8 uur nemen we afscheid van de dominee en dan is het tijd voor het ontbijt. Gisteren hebben we de term "pancakes" een paar keer strategisch laten vallen en Vincent heeft de hint begrepen: een lekkere dikke pannenkoek met 2 bananen moet ons door de dag heen kunnen helpen.
R. moet nog aan de arbeid. We kunnen hem daar deels bij helpen, maar voor de rest moet hij het echt zelf doen, dus lees ik een hoofdstukje in mijn boek tot om 10 uur de auto komt om ons naar de luchthaven te brengen.
We krijgen te horen dat onze vlucht "currently" een uur vertraagd is, wat betekent dat hij nog niet eens opgestegen is uit Dhaka. Uiteindelijk wordt het 2 uur vertraging en kunnen wij ons in de tussentijd vergapen aan enige tientallen hoogwaardigheidsbekleders en voetvolk dat staat te wachten op een blijkbaar heel belangrijk iemand uit Dhaka. Die "iemand" is volgens een meneer naast ons "de dochter van..." en dan weet hij het ook niet meer, maar ze wordt ontvangen met bloemen, TV camera's en een muziekcorps, dus het zal wel een heel belangrijk iemand zijn.
Uiteindelijk stijgen we 2 uur te laat op. H. en ik zijn beiden niet dol op dit soort vluchten en dan moeten we ook nog een tussenlanding in Rajshahi maken. R. geniet volop van het uitzicht op de Ganges, terwijl wij met klamme handen zitten. Na 2 keer een half uur vliegen landen we in Dhaka, waar we onze spullen in de auto van TLM laden en naar het guesthouse rijden. Uiteindelijk zijn we 6 uur onderweg geweest voor een vlucht die rechtstreeks maar een half uur duurt. Met de auto was het net zo snel geweest.
Het eerste wat ik doe is mijn moeder bellen (de GSM werkt in Bangladesh alleen in Dhaka), die vandaag 74 wordt. Dan versturen e-mails naar werk en familie. In Nilphamari was de bliksem in de server geslagen, dus daar zijn we de afgelopen dagen onbereikbaar geweest. Na het -Europese- eten (tot onze grote ontsteltenis is er geen rijst) ga ik onder de airco op mijn kamer mijn dagboek bij liggen werken. Dan verstuur ik nog maar een e-mail aan een select gezelschap. Ik ga nog wat lezen en dan, met een snorrende airco, om half 10 slapen, want ik ben doodmoe van het niets doen en de warmte.
Terug naar het begin
De laatste dag van deze reis in Dhaka. Ik word pas wakker als de wekker mij om 7 uur roept: 9½ uur geslapen, dat zal dan wel nodig geweest zijn. Na het ontbijt gaan we de pillen randomiseren: er zijn 600 potten met rifampicine en 600 potten met placebo. R. heeft stickers met codes gedrukt en H. en ik plakken die nu op de potten: H. de echte pillen, ik de neppillen en R. zet ze vervolgens op volgorde in de dozen terug. In minder dan 2 uur jassen we er 1000 potten doorheen. R. blijkt de stickers voor de laatste 200 potten niet uitgedraaid te hebben, dus die moet hij ter plekke nog maken. Ondertussen gaan wij met de country director om tafel en vlak voor het eten plakken we dan de overige stickers. Het is erg leuk als je met 3 mensen een soort optimale werkflow weet te bereiken, zelfs als het stom werk is.
Na de lunch overleggen we met de administrateur en inkoper en gaan we naar de money changer om geld te wisselen. Het duurt bij terugkeer een hele tijd om de rekening van het guesthouse te regelen, want eerst moet die gemaakt worden, vervolgens moeten wij het geld bij elkaar sprokkelen (al die biljetjes lijken hier op elkaar en 16845 taka is héél veel biljetjes van 100) en dan moet een meisje hele mooie reçu's in drievoud met carbonpapier (kan je dat in Nederland überhaupt nog krijgen?) schrijven en dan moet het geld nog 2 keer geteld worden. En ondertussen zitten wij te vernikkelen, want de airco staat in het kantoor op standje vrieskist.
Uiteindelijk zijn we om half 5 klaar en kunnen we nog even wat inkopen gaan doen. We rijden eerst naar een wat ongure markt voor een mes. In Bangladesh hebben ze een speciaal soort messen: een sikkel met een heft bestaande uit 2 pootjes, zodat je het mes op de grond kan zetten. Voor 30 taka weet H. er 1 te bemachtigen en er gaan 50 taka's in een Euro, dus dat zal hem de kop niet kosten. Dan rijden we langs mijn porseleinzaak (6 mokken), Aarong (duur, dus alleen een blikje cola en een stenen leeuwtje voor ma) en een mannenkledingzaak (lelijke blouses, maar mooie T-shirts, dus 1 T-shirt) terug naar het guesthouse.
De kok heeft Kentucky Fried Chicken en gefrituurde aardappeltjes gemaakt, met watermeloen na en dat gaat er, tezamen met mijn blikje cola, wel in. Dan trekt eenieder zich terug om de koffers in te pakken en te proberen vroeg te gaan slapen, want morgen is het weer vroeg dag. Ik val om half 10 in slaap.
Terug naar het begin
Om 6 uur vertrekken we naar de luchthaven. Het inchecken gaat best snel, evenals de paspoortcontrole. Er zijn 4 enorme rijen en 1 rij waar bijna niemand instaat, dus we nemen de laatste maar. We lopen meteen door naar de gate, waar nu nog geen rij staat (dit in tegenstelling tot een uur later als er een gigantische rij staat). We horen op de blèrende TV die BBC World uitzendt dat het kabinet gevallen is over de Sbrenica affaire. Je kan ze ook geen moment alleen laten: vorig jaar MKZ en de verloving van Willem-Alexander, nu dit weer.
We vertrekken keurig op tijd. Boven India is het heiig, maar Mount Everest is prachtig te zien. En we mogen voor het eerst sinds 11 september weer over Afghanistan vliegen! Dat wordt meteen beloond met prachtige uitzichten op bergtoppen met sneeuw en verder een droog landschap. Maar dit mooie uitzicht wordt gevolgd door 1½ uur turbulentie totdat we boven de Kaspische Zee zitten. En alle Bangladeshi's blijven heen en weer lopen terwijl de stoelriemen vast moeten zitten, er wordt één vent van de WC getrokken die heeft zitten roken, kortom weer een paar voorbeelden van het a-sociale gedrag van rijken. Wat zijn de eenvoudige mensen toch vaak veel aardiger dan de rijke stinkerds.
We landen 25 minuten te vroeg op Heathrow, maar dat wordt ruimschoots "goedgemaakt" door de 45 minuten die we op een gate moeten wachten. Dat is dus net wat te veel als je al meer dan 10 uur opgesloten hebt gezeten. De overstap gaat verder goed, ik trek nog 100 pond uit de muur voor de reis van volgende week en koop een T-shirt voor een vriendin.
De vlucht naar Amsterdam komt keurig op tijd aan, er staat een enorme rij bij de douane maar de bagage-afhandeling gaat snel en om kwart voor 7 ben ik weer thuis van een plezierige, goedbestede en indrukwekkende reis.
Terug naar het begin
Voor reacties (anti-spam: verwijder XX uit
adres)
Terug naar de Bangladeshpagina
Terug naar de homepage